Kediler, evrimsel olarak zorunlu etoburlardır (obligate carnivore). Bu sıra dışı biyolojik durum, beslenme ihtiyaçlarını köpekler ve insanlar gibi diğer memelilerden çok farklı kılar. Kediler doğal beslenmelerinde çok fazla karbonhidrat tüketmezler. Bunun yerine, enerjilerinin ve önemli besinlerinin çoğunu hayvansal protein ve yağlardan alırlar. Dolayısıyla, kedilerin sağlıklı kalmasını sağlayacak dengeli bir beslenme sadece midelerini doyurmakla ilgili değildir; aynı zamanda önemli biyolojik işlevlerini de sürdürmelerini sağlar.
Kediler için dengeli bir beslenme programı için beslenme programının sahip olması gereken bazı unsurlar vardır. Bir kedinin sindirim sistemi, metabolizması ve belirli fizyolojik ihtiyaçları bu unsurların neler olduğunu belirler:
Kedilerin karaciğerlerinde, sürekli olarak fazla proteini parçalamak için çalışan enzim yolları bulunur. Bu, sürekli bol miktarda protein tüketmeleri gerektiği anlamına gelir. Bitkisel proteinler, bir kedinin tüm ihtiyaçlarını karşılayacak kadar amino asit içermez. Taurin, kediler için çok önemlidir ve yalnızca hayvansal dokularda bulunur. Yeterli taurin almamak ciddi kalp hastalığına (DCM – Dilate Kardiyomiyopati) ve körlüğe neden olabilir.
Yağlar, kedilerin yağda çözünen A, D, E ve K vitaminlerini emmelerine yardımcı oldukları için kedi beslenmesinin önemli bir parçasıdır. Omega-3 ve Omega-6 gibi temel yağ asitleri sağlıklı deri, parlak tüyler ve güçlü bir bağışıklık sistemi için önemlidir. Kediler için dengeli beslenme planında, bu yağ asitlerinin doğru oranlarda bulunması şarttır.
Kediler, enerji için karbonhidratları verimli kullanamazlar ve aşırı karbonhidrat alımı obezite ve diyabet riskini artırabilir. İyi bir kediler için dengeli beslenme formülü, karbonhidrat içeriğini minimumda tutmalıdır.
Bir kedi sahibinin yapabileceği en önemli şeylerden biri, evcil hayvanları için doğru mamayı seçmektir. Birçok seçenek mevcut olsa da, yaş ve kuru mamanın akıllıca bir karışımı, kedilere dengeli bir beslenme sağlamanın en iyi yoludur.
Yaş mamanın en iyi özelliği bol miktarda su içermesidir (%70-85). Kediler, avlarından yeterli miktarda su aldıkları için köpekler kadar su içmezler; bu da %70-75’i sudur. Özellikle kuru mama yiyen kedilerin zamanla susuz kalma olasılığı daha yüksektir. Düzenli olarak beslenmenize yaş mama eklemek, idrar yollarınızın sağlığını korur ve FLUTD (Alt İdrar Yolu Hastalığı) riskinizi azaltmak için çok önemlidir. Bu nedenle, iyi bir kediler için dengeli beslenme programında yaş mama mutlaka yer almalıdır.
Kuru mama (sertlik ve dişleri temizleme varsayımının aksine) diş sağlığı için tek başına yeterli değildir, ancak pratiklik, depolama kolaylığı ve porsiyon kontrolü açısından faydalıdır. İyi kalitede bir kuru mama, tüm besin gereksinimlerini karşılayabilir; ancak yanında mutlaka bol miktarda temiz su bulundurulmalıdır.
Kediler için dengeli beslenme programı, kedinin yaşam evresine (yavru, yetişkin, yaşlı) ve özel sağlık durumlarına göre sürekli ayarlanmalıdır.
Yavru kediler hızla büyür ve yetişkinlere göre iki ila üç kat daha fazla kalori, protein ve yağa ihtiyaç duyarlar. Yavru kediler için dengeli bir beslenme, beyin gelişimine yardımcı olan DHA gibi yağ asitleri açısından zengin, yüksek proteinli ve sindirimi kolay bir mama içermelidir.
Bir yaşını geçmiş kediler gelişimlerini tamamlamış ve bakım diyetine girmiştir. Yetişkin kedi beslenmesinin temel hedefleri sağlıklı kilo ve yaşa bağlı hastalıkların önlenmesidir. Dengeli bir kedi mamasının enerji içeriği, yavru kedi mamasından daha düşüktür. Aktivite seviyesi kedinin beslenme programını belirlemelidir: Dışarıda aktif olarak yaşayan kediler daha fazla kalori tüketirken, az egzersiz yapan iç mekan kedileri porsiyon kontrolüne ve düşük yağlı diyetlere ihtiyaç duyar. Obeziteyi önlemek için veteriner hekimler, belirli saatlerde günde iki veya üç kez beslenmeyi önermektedir. Bu dönemde, aşırı kilo alımını veya kaybını tespit etmek için düzenli kilo takibi gereklidir.
Yaşlı kedilerde metabolizma yavaşlar, ancak protein ihtiyacı sabit kalır. Hatta kas kütlesi kaybını önlemek için bazı durumlarda protein içeriğinin artırılması gerekebilir. Yaşlı kedilerde yaygın görülen böbrek hastalığı veya hipertiroidizm gibi durumlarda, veteriner hekim tarafından özel olarak formüle edilmiş (örneğin, düşük fosforlu) diyet mamalarına geçiş, kaliteli bir kediler için dengeli beslenme yönetiminin anahtarıdır.
Günümüzde kedilerde en sık görülen beslenme sorunlarından biri, aynı zamanda diyabet için de önemli bir risk faktörü olan obezitedir. Kilo kontrolüne yönelik diyetler genellikle bol miktarda protein ve lif içerir. Bu, kas kütlesini korumak ve tokluk hissi sağlamak içindir. Düşük karbonhidratlı, yüksek proteinli diyetler, diyabetli kedilerin kan şekeri seviyelerini dengede tutmaları için çok önemlidir.
Doğru mama seçimi yaparken, ambalaj üzerindeki besin etiketlerini dikkatle okumak gerekir. Kediler için dengeli beslenme sağlayan mamaların etiketlerinde şunlara dikkat edin:
İlk Üç Bileşen: Listenin başında mutlaka et (tavuk, balık, hindi, sığır vb.) veya et unu olmalıdır. “Yan ürünler” (by-products) veya “bitkisel protein konsantreleri” listenin başında olmamalıdır.
AAFCO Standardı: Mamanın, Association of American Feed Control Officials (AAFCO) tarafından belirlenen besin profillerini karşıladığından emin olun (“Complete and Balanced” ifadesi).
Nem Yüzdesi: Kuru maddede protein oranını hesaplamak için nem oranını göz önünde bulundurun.
Sonuç olarak, kediler için dengeli beslenme bir bilim ve sanattır. Veteriner hekiminizle düzenli görüşmeler yaparak, kedinizin özel sağlık ihtiyaçlarına göre kuru, yaş veya özel diyet mamalarının oranlarını doğru belirlemek, uzun ve sağlıklı bir hayatın en sağlam temelini oluşturur. En iyi kediler için dengeli beslenme programı, bireysel kedinizin ihtiyaçlarına göre özelleştirilmiş olandır.
